Proactieve mensen nemen initiatief en proberen gebeurtenissen te beïnvloeden door zich te richten op eigen gedrag en gedachten waar ze invloed op hebben. Reactieve mensen wachten meer af en hebben de neiging om gebeurtenissen toe te schrijven aan anderen of externe omstandigheden. Dit zijn hele verschillende karaktertrekken, die je kunt herkennen aan de manier van communiceren. Zo zeggen reactieve mensen wellicht vaker: “Zo ben ik nu eenmaal” of “daar kan ik niets aan doen omdat…” en “het management heeft daar nu eenmaal voor gekozen…”. Ook bekend: “zeg jij maar wat ik moet doen”. Hoe anders is dit bij mensen die meer door proactiviteit gedreven worden. Zij zeggen vaak: “als ik kijk naar onze doelstellingen dan ga ik…”, “dit kan de volgende keer anders, wat ik ga doen…” en “ik kan dat voor elkaar krijgen door…”.
Ben jij proactief of reactief?
Met andere woorden: maak je zelf je keuzes, of laat je je keuzes en gedrag bepalen door invloeden van buitenaf? Om hier achter te komen volstaat een korte oefening. Neem een voorbeeld van iets waar je op dit moment last van hebt en schrijf dit op een post-it. Teken op een groter papier de cirkels van invloed. In welke cirkel plak je het voorbeeld dat je hebt opgeschreven? Kijk er vervolgens nog een keer goed naar. Heb je echt controle over over je probleem? Op welke manier kan je wel invloed uitoefenen? Of ligt het echt buiten je macht? Bekijk kritisch of dat echt zo is of kan je toch iets doen? Kijk vervolgens vooral naar hoe jij op dit voorbeeld hebt gereageerd of hoe zou je reageren? Levert deze reactie op wat je graag zou willen of is het handig om je reactie bij te stellen? Nogmaals: de enige waar je controle over hebt, dat ben je zelf. Proactiviteit in haar puurste vorm.
Is proactief gedrag altijd mogelijk?
We kunnen natuurlijk niet ontkennen dat het het karakter van een persoon een belangrijke rol speelt bij de aanleg voor proactief gedrag. Is reactief of proactief gedrag aangeboren of aangeleerd? Laten we ervan uitgaan dat de mens van nature proactief is. De oermens moest namelijk wel proactief zijn om te overleven; aangeboren gedrag dus! Dit zou betekenen dat reactief gedrag aangeleerd gedrag is. Het is lastig om hier een eenduidig antwoord op te geven. Wat we weten is dat ervaringen uit het verleden bepalend zijn voor de wijze waarop iemand naar de wereld kijkt: is de wereld voor mij maakbaar of juist niet? Het karakter van de persoon speelt hier dus een grote rol in. Daarnaast weten we ook dat de omgeving invloed heeft. Reactief gedrag wordt extra gestimuleerd in een onveilige werkomgeving. Wat betekent dat nu voor managers?
Een sprong voorwaarts: hoe stimuleer je proactief gedrag als manager?
Als manager kun je je invloed zeker uitoefenen! Hoe pak je het aan? Hieronder drie tips:
-
Maak reactieve medewerkers bewust van hun reactieve rol. Leg ze de cirkel van invloed uit en bespreek hoe ze deze kunnen vergroten. Dit doe je door ze te vragen om met oplossingen te komen en welke rol ze daar zelf in kunnen spelen.
-
Zorg voor autonomie. Dit betekent dat je ervoor zorgt dat je medewerkers zelfstandig kunnen werken, zelf beslissingen kunnen nemen en fouten mogen maken.
-
Maak de doelstellingen duidelijk voor je medewerkers. Wat wordt er van hen verwacht en wat is het allerbelangrijkste? Krijgen ze ook de ruimte om van gebaande paden af te wijken om dit doel te halen? Te strakke procesoptimalisatie kan ervoor zorgen dat ze niet meer creatief nadenken om een doelstelling te realiseren; dat werkt reactiviteit in de hand.
Tot slot
Proactiviteit betekent dus zoeken naar de dingen waar je invloed op uit kunt oefenen. Veel energie gaat nu verloren in zaken waar je geen invloed op hebt. Deze energie verandert niets. Je gaat meer bereiken als je jouw energie richt op die dingen waar je wel invloed op hebt. Pas eerst je eigen gedrag aan, hier heb je namelijk controle over. Je gaat echt merken dat je meer bereikt met het aanpassen van je eigen gedrag dan door te proberen je omgeving of de ander te veranderen. En dan…ècht je cirkel van invloed wordt groter. Je gaat meer bereiken, een echte sprong voorwaarts. Wat zou het mooi zijn als iedereen vervolgens kan zeggen: “Het leven (en dus ook mijn werk) is niet wat mij overkomt, het is wat ik ervan maak!”
Meer weten over het stimuleren van proactief gedrag?
Neem contact met ons op. Wij helpen je graag verder.